PARLAN.DOC (24)
Over duiven, een laatste keer Graag eindig ik mijn maand voor Parlando waar ik hem begonnen ben: bij de duiven. En bij het vertalen. Uit het Engels dit keer, en dat is een waagstuk, want ik doe het anders alleen maar uit het Frans en het Duits. Maar net als het Frans heeft ook het Engels behoorlijk wat ‘makkelijke’ eindrijmmogelijkheden, die het Nederlands veel minder heeft. En dus ben ik de uitdaging aangegaan om dit gedicht, dat van het beeld van twee duiven uitgaat, net zo rijmend om te zetten. Tot mijn vreugde zitten er zelfs méér eindrijmen in dan in het origineel. Dat hoeft natuurlijk niet, maar het was wel mooi meegenomen, want daardoor kon ik een paar andere klankrijmen in het Engelse gedicht compenseren. Zo gaat dat met vertalers: ze maken er een spel van. Het gedicht had beslist op honderden andere manieren vertaald kunnen worden, maar dit is het (voorlopig) geworden. U mag zelf vergelijken. Eén ding moet ik erbij zeggen: ik heb aan de dichter gevraagd wanneer hij het gedicht geschreven had, want dat stond er niet bij. Kwestie van dat August of ninety-three toch minstens door middel van ‘jaar’ een bijna-eindrijm te geven. ‘Dertien jaar’, had ik op goed geluk geschreven, omdat het qua ritme goed zat. Het had ook veertien kunnen zijn, maar geen twaalf of zeventien, het aantal lettergrepen zou niet geklopt hebben. Hij antwoordde me dat het hem totaal om het even was, als het gedicht in het Nederlands maar muziek had. Zo ziet u: de dichter en de vertaler waren het roerend eens over het allerbelangrijkste. Eenheid De twee koerende duiven op die tak voor mijn raam de boomtoppen die wuiven net onder de volle maan de koude lucht, stromende regen Vivaldi’s vier seizoenen da Vinci’s laatste avondmaal In Corsier Port: de plataan met op zijn stam mijn naam deze zomer nu al dertien jaar de krioelende rattenkolonie de oom die in de rivier had gelegen tot men hem vond op twee januari: dat ben ik, ben ik allemaal. Unity
The two pigeons cooing
on that branch outside my window
the full moon skimming
the top of the trees
the cold air, the pouring rain
the Four Seasons of Vivaldi
the Last Supper of da Vinci.
In Corsier Port: the plane tree
I carved my name on
in August of ninety-three
the teeming rat colony
the uncle found dead in the river
on the second of January:
all me, all part of me. Zeki Ergas, PEN Centre Suisse Romande, member of the Geneva Writers Group and of the Société Genevoise des Ecrivains (gepubliceerd in Ex Tempore, An International Literary Journal, Society of Writers, United Nations, Geneva (Vol XIII, December 2002) Hilde Keteleer @Met de rubriek 'PARLAN.DOC' wil Parlando! één Vlaamse dichter(es) een maand lang speciale aandacht schenken. Elke week wordt minstens één bijdrage van hem/haar verwacht. Het PARLAN.DOC-archief is hiernaast na te gaan. Bart Stouten gaf het estafette-stokje door aan Hilde Keteleer. Dit is haar laatste bijdrage.Labels: Parlan.doc
PARLANDOSCOOP: Xavier Roelens
Agenda: 30/09/07
30/09/07 - WILRIJK: Haikoe-dag Vlaanderen - 9u30 tot 17u - Cultureel Centrum Kasteel Steytelinck, Sint-Bavostraat 20 - info. Labels: Agenda
PARLAN.DOC (24)
Nuit blanche Sleepless in Seattle, the sequel dringt zich op, zacht in een andermaal witte nacht – ik schuur als een paard langs de draad die me scheidt van het groene vroeger en van High Noon. Ik wacht niet, ik verwacht geen trein, maar ik kijk op de klok, tel wat voorbijglijdt. Het is geen tijd, het is lucht die ik krijg, Breath, Hold for about
five seconds, ik sta op een puinhoop, Trainspottend, is kijken ook wachten? Hilde Keteleer @Met de rubriek 'PARLAN.DOC' wil Parlando! één Vlaamse dichter(es) een maand lang speciale aandacht schenken. Elke week wordt minstens één bijdrage van hem/haar verwacht. Het PARLAN.DOC-archief is hiernaast na te gaan. Bart Stouten gaf het estafette-stokje door aan Hilde Keteleer. Dit is haar vierde bijdrage.Labels: Parlan.doc
Agenda: 28/09/07
28/09/07 - HARELBEKE: presentatie bibliofiele uitgave private pers Jozef Moetwillig De Sulamitische 53 sonnetten van Frans Boenders - 20u - gratis - Bibliotheek Harelbeke, Eilandstraat 2 - info. 28/09/07 - WEVELGEM : presentatie Het Vlees is Haar van Philip Hoorne - 20u - gratis - CC Guldenberg, Acacialaan 1 - info. 28/09/07 - ZELE: Huldiging door Davidsfonds Zele van Christina Guirlande n.a.v. de publicatie van haar 50ste boek, met overzichtstentoonstelling tot 30 september - 20u - gratis - Gemeentehuis. Labels: Agenda
Agenda: 24/09/07
24/09/07 - BEERNEM: Grote Boekenverkoop - 17u tot 20u - gratis - polyvalente zaal van de bibliotheek, C.Marichalstraat 1 - info. Labels: Agenda
Verzameld:
* Stroom nr 27 is verschenen. Daarin o.a. nieuwe poëzie van Hilde Pinnoo, Bert Lema, Joris Denoo, Frédéric Leroy, Xtine Mässer, Bert Bevers, Jo Gisekin, Hugo Verstraeten, Joris Iven, Paul Rigolle, Yerna Van Den Driessche, Diana Freys, Sylvie Marie, Francis De Preter, Mark Meekers en Annie Reniers. Het nummer is hier te bekijken. * Zopas verscheen MAZ.zeven, andermaal een bloemlezing van jeugdige scherpschrijverij uit Nederland en Vlaanderen. Met bijdragen van Petra Boudewijn, Wouter Claeys, Anna de Bruyckere, Thomas Decreus, Frank Heinen, Christoffel Hendrickx, Lieke Marsman, Arne Pauwels, Wouter Steyaert, Bavo Van Eyken en Bo Vanluchene. Daarnaast een bijdrage van Xavier Roelens over publiceren en debuteren in het Nederlandse taalgebied. Labels: Nieuws
Agenda: 22/09/07
22/09/07 - ANTWERPEN: Megaboekenverkoop - 10u tot 16u - gratis - Kotter, Straatsburgdok-Noordkaai 29 - info. 22/09/07 - BEERNEM: Grote Boekenverkoop - 9u tot 12u - gratis - polyvalente zaal van de bibliotheek, C.Marichalstraat 1 - info. 22/09/07 - KUURNE: Canart Fest met Xavier Roelens, Olaf Risee en Tine Moniek! - 20u45 & 22u20 - gratis - Hoeve Vandewalle, café Mondial, Boomgaardstraat 168 - info. Labels: Agenda
Agenda: 21/09/07
21/09/07 - ANTWERPEN: Megaboekenverkoop - 10u tot 16u - gratis - Kotter, Straatsburgdok-Noordkaai 29 - info. 21/09/07 - BEERNEM: Grote Boekenverkoop - 17u tot 20u - gratis - polyvalente zaal van de bibliotheek, C.Marichalstraat 1 - info. 21/09/07 - SINT-AMANDS: Presentatie v. d.dichtbundel 'Duinenkrans', vertaling van 'La Guirlande des Dunes' door Christina Guirlande - 19u30 - gratis - Prov. Museum Em. Verhaeren, E. Verhaerenstraat, 37 - info. 21/09/07 - WAREGEM: Boekenverkoop - 14u - gratis - CC De Schakel, Schakelstraat 8 - info. Labels: Agenda
PARLAN.DOC (24)
Een echtelijke nacht in Echternach
Over associatiesIn een vorige bijdrage had ik het over de duiven, die zo’n andere beelden veroorzaken in de hoofden naargelang de naam die ze krijgen: colombes of pigeons, doves of pigeons, witte duiven of grijze duiven... Dat associaties ook met toeval te maken hebben, moet ik daar nog aan toevoegen. Dat een woord (of een zin, een woordgroep,...) een andere betekenis krijgt naargelang de omgeving waarin je het hoort, naargelang de context, naargelang wat er op dat moment in je leven gebeurt, naargelang je ervaringen. Vrijdag 7 september, 13.47 u. Ik zit in de auto en Radio 1 staat op. Opeens vang ik een paar gezongen woorden op: ‘I’m looking for the face I had before the world was made...’ Hé, dat is het motto van een gedicht dat ik een paar jaar geleden geschreven heb en dat in Deuren gepubliceerd werd. Dat was toch Yeats? De vrouwenstem herhaalt de regels een paar keer, ik word ontroerd – door haar stem, of door de woorden? Ik zet de radio wat luider om de afkondiging te horen. Ja hoor, Carla Bruni zong Yeats. Ik herinner me mijn gedicht nog haast letterlijk, wat met de meeste gedichten niet het geval is: HEDEN Een tepelhof die tijdloos smaakt, hoe zouden je lippen die willen? In zwart-wit, in kleur? Ik strek een buik van louter gave gladde spieren op een aarde waarvan de sneeuw gesmolten is. Je mag je ogen gebruiken voor die ene lijn van hals tot helemaal verdwalen. Doe je handen op je rug, laat ze rusten uit al hun poriën tot de tijd er is en in plooien valt om vroegere geslachten heen – en wederkeer een zaak van zuivere gedachten wordt. Een schuld valt af, een schande vindt een schoot en een natte vacht wordt uitgeschud. Je mag je handen gebruiken: raak mijn gezicht aan, nu. ... Na het lied komt een vrouw die over de huwelijksreis van haar moeder vertelt. Mijn ontroering houdt aan als ze uitlegt hoe haar vader naar Zwitserland wilde, maar de moeder absoluut naar Echternach, omdat het een woord vol belofte was: het deed haar denken aan echtelijke nacht. Iedereen is een dichter. Het verhaal gaat verder: in een kletsende regen zoeken ze naar het pensionnetje waar ze hun huwelijksnacht zullen doorbrengen, de moeder met haar witte satijnen trouwschoentjes verzopen in haar handen... De rest hoor ik niet meer, maar het verhaal van Echternach blijft me de hele dag bij. Thuis geef ik op google de versregels in, want ik wil het hele gedicht van Yeats terugvinden, en ik beland op een Franse site, waar een fascinerende zoektocht naar diezelfde regels beschreven wordt. Een zekere Jean-Pierre Vélicitat zette op 29 november 2003 op een blog waarom hij als jonge man zo door die regels aangetrokken werd (u kunt het nalezen op http://41cness.free.fr); “I’m looking for the face I had Before the world was made. Je cherche le visage que j’avais Avant que le monde ne soit fait. Dès lors je voulus tout faire pour connaître cette poésie dont j’ignorais le nom, comme l’on ferait pour une femme inconnue qui a souri avant de se perdre dans la foule. Cependant, c’était une image de moi que je reconnaissais dans ces vers.” Ja, ook bij mij was het zo gegaan: een beeld van mezelf dat ik herkende, zonder te weten wat de woorden van Yeats betekenden in de context van het gedicht. Ik had mijn eigen context gecreëerd. Ergens in de lange beschrijving van zijn zoektocht naar de betekenis van de versregels schrijft Vélicitat: “Avant que le monde ne soit fait. Qu’est donc cette chose, limite originaire, sinon le désir ? Un visage sans image parce que sans limites, celui du désir de l’autre afin que le monde soit.” Le désir, het verlangen, inderdaad, het zuivere verlangen, daar gaat mijn gedicht ook over. Dat zie ik nu pas. Yeats, Echternach, doorweekte witte trouwschoenen, witte duiven... Een nieuw gedicht ligt op de loer, dat misschien ooit in een andere bundel zal verschijnen. Het zal er gekomen zijn door het toeval dat Radio 1 opstond toen ik in de auto zat. Hilde Keteleer @Met de rubriek 'PARLAN.DOC' wil Parlando! één Vlaamse dichter(es) een maand lang speciale aandacht schenken. Elke week wordt minstens één bijdrage van hem/haar verwacht. Het PARLAN.DOC-archief is hiernaast na te gaan. Bart Stouten gaf het estafette-stokje door aan Hilde Keteleer. Dit is haar derde bijdrage.Labels: Parlan.doc
Verzameld:
* Dirk van Bastelaere heeft de Jan Campert-prijs voor poëzie gewonnen met de bundel "De voorbode van iets groots". * Nadat heel wat Vlaamse steden een eigen stadsdichter kozen, heeft de provincie Oost-Vlaanderen voor het eerst een 'plattelandsdichter' benoemd. Die moet het buitengebied bezingen in al zijn facetten. De keuze viel op de Lut De Block. Lees hier meer. * Régis Dragonetti uit Gent won de sms-poëziewedstrijd 2007. * Creatief Schrijven en de Provincie Antwerpen lanceerden zondag op Zuiderzinnen een gloednieuwe txt-on-stagewedstrijd voor jonge schrijvers: FrappantTXT. Mensen tot 30 jaar kunnen deelnemen. Het thema van de wedstrijd is pikant. De laureaten winnen een masterclass 'podiumpresentatie'. Tijdens de voorrondes brengen ze hun tekst voor publiek. De winnaar krijgt 1000 euro prijzengeld en een plaats op De Nachten. Klik hier voor alle info. * Bij de achtste editie van Write Now! kunnen voor de eerste maal ook jongeren (tussen 15 en 24 jaar) in Vlaanderen meedoen aan de schrijfwedstrijd. In totaal vinden er in het najaar vijftien voorronden in Nederland en twee voorronden in Vlaanderen plaats. Info en voorwaarden zijn hier te lezen. * Op Poëzierapport verscheen een recensie over de bundel Diep in het seizoen Geert Jan Beeckman. Labels: Nieuws
Agenda: 16/09/07
16/06/07 - ANTWERPEN: Zuiderzinnen met o.a. * RADIOBOEKEN: Clark Accord & Naema Tahir - 11u30 - gratis maar reserveren aangeraden - Arenbergschouwburg, Arenbergstraat 28 - info. * Lamberzinnen - 13u-18u Boekenmarkt op de Lambermontplaats * Boekenplein - 10u tot 17u - De Coninckplein * tal van optredens! Klik hier voor alle namen! 16/09/07 - BUGGENHOUT: De nieuwe bib van Opdorp opent haar deuren - 11u tot 18u - Openbare Bibliotheek Buggenhout, Uitleenpost Opdorp, Dries 70/0001. 16/09/07 - HOBOKEN: Schrijfwandeling met begeleider Philip Hoorne - 14u30 tot 16u30 - 5€ - Vertrekpunt aan de stand van Creatief Schrijven - Kioskplaats - info. 16/09/07 - MOERKERKE: Presentatie derde stadsgedicht door Damse stadsdichter Frederik Lucien De Laere - 10u40 - gratis - aan supermarkt Voeding Lesage, Vissersstraat 82 - info. 16/09/07 - POPERINGE: Poëtisch Aperitief met Hanna Kirsten, Gwy Mandelinck, Willy Spillebeen en Toon Vanlaere - 11u - gratis - Openbare bibliotheek, Werf 4. 16/09/07 - VICHTE: Nazomer - Amen en uit! - Tine Moniek! - 11u30 - 6€/8€ - Oude Kerk, Kerkdreef - info. Labels: Agenda
PARLAN.DOC (24)
GekonfijtNaar oude liefde kijken, een kaaklijn herkennen – de tijd gekonfijt. Van een septemberterras met wingerd, een vingerwijzing, naar vol verleden wiegend afgegleden. De kaak: een aanraakverlangen, kortstondig, maagpijn, en zo linkshandig zijn. ongepubliceerdHilde Keteleer @Met de rubriek 'PARLAN.DOC' wil Parlando! één Vlaamse dichter(es) een maand lang speciale aandacht schenken. Elke week wordt minstens één bijdrage van hem/haar verwacht. Het PARLAN.DOC-archief is hiernaast na te gaan. Bart Stouten gaf het estafette-stokje door aan Hilde Keteleer. Dit is haar tweede bijdrage.Labels: Parlan.doc
Verzameld:
* Met Andere Zinnen.com zoekt auteurs! Naast een driemaandelijks tijdschrift beschikt Met Andere Zinnen ook over een volwaardige website waar jeugdige schrijvers en fotografen regelmatig hun werk afleveren. Ben je dus jonger dan 30 en toon je graag je pennenvruchten/foto's aan het grote publiek? Stuur dan je inzending naar webredactie[at]metanderezinnen.com! Proza, poëzie, essays: alles is welkom onder ca. 1500 woorden. Foto's graag in goede resolutie. * Op 20 en 21 oktober zal er in Leuven een workshop rond sprookjes doorgaan. Ideaal voor wie van schrijven of tekenen houdt! Je kiest voor één van beide disciplines, maar bent helemaal vrij om ook van de andere te proeven. Het deeltje 'illustreren van sprookjes' wordt door Sandrine Lambert gegeven. Jef Aerts geeft het schrijfgedeelte, via een aantal oefeningen kom je tot het schrijven van een nieuw sprookje. Omdat beide workshops op dezelfde plaats doorgaan (Wisper-gebouw in Leuven), is er een mogelijkheid tot interactie tussen schrijvers en illustratoren. Wie interesse heeft kan mailen naar dit adres. * De vakantie is voorbij. De voltallige Meander-redactie is weer helemaal present. In dit nummer o.a. gedichten en een interview met Edward Hoornaert en een interview met Dimitri Bontenakel. * Frederik Lucien De Laere schreef het weekgedicht bij De Contrabas. * Ook interessant: op in Letterland schreef Michaël Stoker een pinnig stukje over het Vlaams Fond voor de Letteren.
Agenda: 13/09/07
13/09/07 - ANTWERPEN: De Muzeval met De trage reiziger - gipsygedichten van Renée van Hekken (begeleid door accordeonist Jozef Tourné met zigeunermuziek) daarna vrij poëzie-podium - 20u - gratis - literair-artistiek café Den Hopsack, Grote Pieter Potstraat 24 - info. 13/09/07 - ANTWERPEN: Vers Geschild met Boris de Jong met Vuisten op het glas van de OK en daarna free poëzie podium - 20u - gratis - BAZILIKUM, Verschansingstraat 61b - info. Labels: Agenda
Agenda: 09/08/07
09/09/07 - KALMTHOUT: Avondwandeling met poëzie van Bie Wouters - 19u - 4€ - Arboretum Kalmthout, Heuvel 2 - info. Labels: Agenda
PARLAN.DOC (24)
Witte nachten en witte duiven Tijdens een slapeloze nacht wil je wel eens nadenken over een slapeloze nacht. ‘Nuit blanche,’ heet hij in het Frans. Als je zo over hem denkt, is hij wat zachter, wat minder donker. Hij klinkt niet alleen mooi, hij ziet er ook mooi uit. Niet omwille van het schriftbeeld, wel omwille van het wit, wat er àchter de taal zit dus, het beeld tout court. Als je vervolgens ‘slapeloze’ wikt en weegt, krijg je wel klank, een mooie zelfs, met die o en die z, maar geen beeld. Ik ben dan eventjes jaloers op het Frans. Bovendien hebben die Fransen het makkelijk zat om poëzie te schrijven, hun taal bulkt van de rijmen en glijdende klanken, zelfs een boodschappenlijstje is al een gedicht. Ze hoeven dus niet veel moeite te doen, de poëten, om qua klank iets bijeen te schrijven waar wij op moeten zwoegen. Er is gewoon geen uitdaging aan. Ik kan me dus goed indenken waarom zij op zoek gaan naar sprekende beelden, waarom veel Franstalige dichters ook een verhaal willen vertellen. De Engelstaligen doen dat nog veel meer, en dat begrijp ik minder. Ze hanteren vaak een parlandostijl, zijn dikwijls anekdotisch. Een Engelstalige dichter kàn dat gewoon, zonder alle critici over zich heen te krijgen die hem met de vinger wijzen: ‘Proza!’ Het subliemste voorbeeld is in mijn ogen High windows van Philip Larkin: When I see a couple of kids
And guess he's fucking her and she's
Taking pills or wearing a diaphragm,
I know this is paradise
Everyone old has dreamed of all their lives--
Bonds and gestures pushed to one side
Like an outdated combine harvester,
And everyone young going down the long slide
To happiness, endlessly. I wonder if
Anyone looked at me, forty years back,
And thought, That'll be the life;
No God any more, or sweating in the dark
About hell and that, or having to hide
What you think of the priest. He
And his lot will all go down the long slide
Like free bloody birds. And immediately
Rather than words comes the thought of high windows:
The sun-comprehending glass,
And beyond it, the deep blue air, that shows
Nothing, and is nowhere, and is endless.Natuurlijk is dit gedicht ook grandioos qua klank, maar zelfs als je het letterlijk vertaalt, en de eindrijmen ‘side’, ‘slide’ and ‘hide’ bijvoorbeeld wegvallen, blijft het even hoog overeind als de ramen waarover het gaat. Het beeld van de hoge ramen draagt het hele gedicht. Maar hoe heeft Larkin dat beeld zo sterk gekregen? Omdat hij het voor het laatst bewaard heeft: eerst vertelt hij, haast kabbelend, wat hij allemaal zit te bedenken als hij een jong stel ziet dat volgens hem het bed deelt. Hij maakt een hele tocht, van de verstikkende moraal uit zijn jeugd, de voor de liefde dodelijke angst, naar de bevrijdende laatste strofe. En hij zegt ook gewoon hoe hij die bevrijding bereikt: in plaats van woorden komt de gedachte aan hoge ramen. Een uitspraak van de onvolprezen Vestdijk duikt op in mijn herinnering (of hoe een slapeloze nacht ook het geheugen kan aanscherpen, weliswaar met de hulp van google, op het computerscherm verschenen waarachter ik intussen zit): ’In de drieëenheid klank-beeld-gedachte is het beeld de middelmoot, en de middelmoot is het smakelijkste van de vis’. ‘In het beeld, zeker als het een kunstwerk is, balt zich een enorm potentieel aan betekenissen samen, van anekdotische, psychologische, filosofische en poëticale aard, waarop de dichter kan vertrouwen en waarvan hij gebruik kan maken.’ Goed gezegd van Vestdijk, ik krijg zin in vis, midden in de nacht. Het beeld is via de taal tot bij mij geraakt en lokt een fysieke reactie uit, terwijl het tegelijk toch een metafoor blijft, die me aan het denken houdt. Het is complex, want wat is nou het sterkst: mijn opkomende honger of mijn zin om deze hele gedachte tot een bevredigend einde te brengen? Ik drink een groot glas warm water om mijn maag te vullen maar mijn gedachten niet doffer te maken. Waar waren we gebleven? Het Nederlands heeft het moeilijker dan het Frans om met klanken alleen iets te maken waarvan iedereen meteen ziet: dit is een gedicht. De dichter in mijn taal moet dus echt op zoek naar klanken die het doén. Tijdens die zoektocht graaft hij in zijn onbewuste (en ook wel in het woordenboek) en zo combineert hij dingen die voorheen nooit gecombineerd werden – tenzij hij niet goed genoeg zoekt en alleen maar bij clichés uitkomt. Op die manier roepen de klankcombinaties die hij zocht beelden op die de lezer (en hemzelf) verrassen. Via die beelden heeft hij ook een gedachte ontwikkeld, op het eerste gezicht niet meteen wat een intellectueel zich voorstelt bij ‘een gedachte ontwikkelen’ maar toch is het een gedachte die wel degelijk een zeker inzicht aan de lezer verschaft, via de ingewikkelde omweg van zijn eigen beeldenwereld. Help, dit klinkt echt ingewikkeld. En toch is het simpel: in mijn taal komt een dichter doorgaans door het zoeken naar klanken uit bij beelden en bij gedachten, misschien zelfs bij een verhaal. Toen de Turks-Armeense schrijver Hrant Dink vermoord werd, was ik erg aangedaan. Ik had hem ontmoet en was onder de indruk van zijn minzame kracht. Ik goot mijn verdriet en mijn afschuw over die schijnbare overwinning van het brute geweld in een simpel gedicht, dat gebruik maakte van een beeld dat Hrant zelf gebruikt had in zijn laatste, in zijn krant Agos gepubliceerde tekst, dat van de duif. In de Engelse vertaling luidde de titel van die tekst ‘The “dove skittishness” of my soul’. Ik schreef dus dat we als de duiven waren: kwetsbaar, schichtig. Ik wilde het gedicht graag de wereld doen rondgaan en vroeg aan een paar collega’s om het te vertalen, zodat andere PEN-centra het konden gebruiken. Benno Barnard, die voor de Engelse vertaling wilde zorgen, vroeg me om welke soort duiven het ging: doves of pigeons. Voor mij ging het vanzelfsprekend om de doves, maar ik realiseerde me dat we in het Nederlands maar één woord hebben, terwijl zowel het Frans als het Engels de keuze heeft. Een Engelse dove of een Franse colombe heeft een veel poëtischere connotatie. Bij colombe moet ik ook aan ‘columbarium’ denken, niet alleen vrede dus, ook dood. In ieder geval een boel meer associaties dan wat het woord pigeon oproept. Het werd dus een ‘dove’ die ‘vulnerable, jittery’ was. Merkwaardig genoeg had Frans De Haes, die naar het Frans vertaalde, spontaan ‘pigeons’ geschreven, ‘vulnérables, farouches’ en had ik er ook niet bij stil gestaan dat ‘colombe’ logischer geweest was. Kennelijk hadden de duiven in mijn gedicht verschillende associaties opgeroepen. Een halfjaar later liet ik het gedicht lezen (in Engelse vertaling) aan iemand die in Istanbul was opgegroeid. Hij protesteerde tegen de ‘doves’: ‘ Pigeon betekent in het Turks “guvercin” en dove “kumru”. Pigeons zijn grijs, eerder lelijk en vuil, maar de Turken houden van ze en voederen ze op de pleinen en aan de moskeeën, oude vrouwen verkopen er gedroogde maïs... Doves zijn het symbool van de vrede, ze zijn wit en mooi. Dink vergeleek zichzelf met een pigeon en dacht dat, ondanks zijn angst, de Turken zo’n arme duif als hij uiteindelijk niets zouden doen... Hij vergiste zich.’ Ik vroeg me af waarom de Engelse vertaalster dan toch voor het woord ‘dove’ gekozen had – en tegelijk, waarom wij in godsnaam maar één woord hadden (net zoals de Duitsers overigens hun ‘Taube’, terwijl in de Spaanse versie dan weer ‘coloma’ de enige gebruikelijke vertaling bleek te zijn, hoewel er ook het woord ‘pichón’ bestaat, maar dat duidt dan weer op een jonge duif of het wordt gebruikt als koosnaam: ‘Kom hier, mijn duifje’). In het Nederlands lijkt de enige oplossing om een onderscheid te maken de kleuraanduiding te zijn: een ‘witte duif’ roept het beeld op van de vredesduif, de sierlijke vogel met de waaiervleugels, terwijl een ‘grijze duif’ een ietwat lomper exemplaar aanduidt. Tegelijk roept het ook associaties op met ‘oud’, misschien ‘wijs’ – en dan rijst alweer de vraag of het een beeldassociatie is (een oude, grijsharige man) dan wel een klankassociatie (grijs – wijs). Ingewikkeld, hoor. Ten lange leste ging ik de definities in het Engels en Frans opzoeken. En kwam ik tot de merkwaardige bevinding dat dat vermeende verschil in het Engels en Frans helemaal niet zo’n vaststaand feit is. Ziehier wat google opleverde: ‘Généralement, on donne le nom de colombe aux pigeons dont la robe est d'une blancheur immaculée. En réalité, il n'y a aucune différence entre les pigeons et les colombes, qui sont tous des columbidés du genre Columba. La colombe blanche est le symbole universel de la paix et de la fraternité.’ En nog: ‘On donne le nom de colombe et de tourterelle à certains pigeons car ces espèces sont plus petites et de couleur bien différente.’ En in het Engels: ‘Pigeons and doves comprise the family Columbidae within the order Columbiformes, which include some 300 species of near passerine birds. In general parlance the terms "dove" and "pigeon" are used somewhat interchangeably. In ornithological practice, there is a tendency for "dove" to be used for smaller species and "pigeon" for larger ones, but this is in no way consistently applied, and historically the common names for these birds involve a great deal of variation between the term "dove" and "pigeon."’ Het enige wat ik daaruit kon besluiten was dat ik nog vele ‘witte’ nachten zou nodig hebben om deze knoop te ontwarren: zelfs bij een native speaker kan de Franse of Engelse duif verschillende associaties oproepen – en wat moet een dichter daarmee? Gewoon maar verder dichten, denk ik, en als hij vertaalt hopen dat het verhaal, de anekdote, het beeld en de klank samen iets doen dat ze ook in het oorspronkelijke gedicht doen, zodat daar ver in dat hoge raam van de anderstalige lezer de duif vliegt die de dichter gezien had. Hilde Keteleer 16 augustus 2007 @Met de rubriek 'PARLAN.DOC' wil Parlando! één Vlaamse dichter(es) een maand lang speciale aandacht schenken. Elke week wordt minstens één bijdrage van hem/haar verwacht. Het PARLAN.DOC-archief is hiernaast na te gaan. Bart Stouten gaf het estafette-stokje door aan Hilde Keteleer. Dit is haar eerste bijdrage.Labels: Parlan.doc
Agenda: 08/09/07
08/09/07 - OOSTENDE: Elvis Peeters brengt De Ontelbaren - 20u30 - 8€ - De Droge Coo, Koninklijke Gaanderijen - info. 08/09/07 - SINT-LAMBRECHTS-WOLUWE: 10de boekenbeurs - 8u tot 17u - gratis -Sint-Lambertusplein. Labels: Agenda
PARLAN.DOC (24)
Hilde Keteleer (°1955) is vertaalster Duits en Frans, journaliste en dichteres. Ze was gedurende tien jaar redactrice van het Vlaamse literaire tijdschrift Deus ex Machina en sinds 2006 verantwoordelijk voor het Writers-in-Prison-Comité van de Vlaamse PEN. Vertalingen in boekvorm: met Peter Holvoet-Hanssen Ik heb de zomerdageraad omarmd, liefdesgedichten van Arthur Rimbaud, 1999, Bert Bakker; met Wim van Gansbeke hij niet als hij, theaterstuk van Elfriede Jelinek, 1999, in opdracht van Het Toneelhuis; De gigolo (Liebediener), roman van Julia Franck, Wereldbibliotheek, 2001; Buiklanding (Bauchlandung), verhalenbundel van Julia Franck, 2002; Papieren tijger(Tigre en papier), roman van Olivier Rolin, met Katelijne De Vuyst, 2003, Meulenhoff; De laatsten (Die Letzten), roman van Katja Lange-Müller, met Els Snick, 2004, Wereldbibliotheek; Kampvuur (Lagerfeuer), roman van Julia Franck, 2004, Wereldbibliotheek, August Borms, een biografie van Christine van Everbroeck, 2005, Meulenhoff/Manteau, Burgtheater van Elfriede Jelinek, 2006, met Elly Schippers, in opdracht van BOZAR Brussel, Woordenboek (Wörterbuch), Roman van Jenny Erpenbeck, Van Gennep, 2007, met Elly Schippers, en De vliegende berg (Der fliegende Berg), roman van Christoph Ransmayr, Prometheus, 2007. Ze vertaalde Frans- en Duitstalige poëzie voor diverse tijdschriften en anthologieën. Gedichten van haar werden o.a. gepubliceerd in De Brakke Hond, De Gids, Revolver, Poëziekrant en Krautgarten. In 2001 verscheen bij De Wereldbibliotheek Al wat winter is en waar, haar poëziedebuut, en in 2003 bij Le Fram de tweetalige dubbele bundel Twee vrouwen van twee kanten / Entre-deux, met de Franstalig Belgische Caroline Lamarche. Haar jongste bundel, Deuren, verscheen in mei 2004 bij de Wereldbibliotheek. Ze werkt momenteel aan een roman. 
(foto: Norbert Maes)Labels: Parlan.doc
PARLAN.DOC (23)
Bart Stouten is dichter en producer bij KLARA, waar hij met veel sukses dagelijks het spitsprogramma De Tuin van Eden presenteert (een poëtische mix van klassiek, jazz, wereld- en filmmuziek). Na een aantal ‘obscure’ uitgaven waaraan hij ‘warme herinneringen’ bewaart, hoewel hij er zich nu niet langer in thuisvoelt, publiceerde hij tot hiertoe drie officiële bundels: Sapporo Blues(2002), De wijsheid van de Wind(2004) en Happy Christmas, Happy New York(2006). Een vierde bundel is in voorbereiding en ook een tekst waarin Stouten o.a. ingaat op zijn contacten met zen-monniken in Japan. Voor een volledige bibliografie: klik hier.  ">
© Vrt Lies WillaertEen overzicht van alle bijdragen van Bart Stouten: * Poëzie is...* Darwin* 1969 ADAM* Dat Gevoel* MonorailLabels: Parlan.doc
|
|
|
