SPOT: Interview met Germain Droogenbroodt

(Bei Dao en Germain op Ithaca)

“In het Vlaams poëtisch landschap ben ik een vreemde – maar vrije, niet gesubsidieerde – vogel." zegt hij zelf.
Deze 'vreemde vogel' mag dan wel in Vlaanderen vraagtekens oproepen, wereldwijd wordt hij gevraagd om lezingen te geven en zijn poëzie voor te dragen.
Tijd voor een klein interview met Germain Droogenbroodt.

Een Vlaming die in Altea gaat wonen, waarschijnlijk een droom voor velen. Waarom heb jij toen in 1985 de koffers gepakt om voorlopig niet meer terug te keren?

Andere landen en culturen hebben mij steeds gefascineerd, vandaar dat ik ook talen gestudeerd heb. Zo trok ik op 15-jarige leeftijd vanuit West-Vlaanderen per fiets naar Duitsland, later per auto door Europa en nog later per vliegtuig de wereld rond, evenwel vooral naar Azië.

Als 17-jarige verslond ik anderstalige literatuur en poëzie zoals Amerikanen hamburgers en ontdekte toen ondermeer de gedichten van Goethe die – ook als Noorderling – Italië had ontdekt. Door het lezen van die gedichten kwam Italië mij over als een soort Atlantis dat mij ongewoon fascineerde en waar ik mij nog steeds “thuis” voel. Zowel mijn Italiaanse als mijn Spaanse vrienden beweren dat ik een Zuiderse ziel heb, wat ook wel zo zal zijn. Ook al hou ik veel van de Duitse poëzie en haar cultuur, ik zou nooit in Duitsland kunnen leven. De Duitse mentaliteit ligt me niet.

Net vóór mijn veertigste had ik een soort midlife crisis. Om daar overheen te komen heb ik aantal drastische beslissingen genomen. Ik plande om naar Italië te verhuizen, de raad van Goethe volgend: was du geträumt in grüner Jugend, das mache wahr durch Männertugend. Die frühsten Träume täuschen nicht. Maar gewoon door toeval, op aanraden van een vriend, heb ik het kunstenaarsdorp Altea, vroeger een soort Spaans Sint Martens-Latem ontdekt. Het wonder, steeds wisselende kleurenpalet van de Middellandse zee, het nabije gebergte, de bijna tropische plantengroei: net als Italië is ook dit een land wo die Zitronen blühen, zoals de Duitse grootmeester het in zijn, “Mignon” schreef, vers dat trouwens titel werd van mijn tweede, In Italië (Comomeer) geschreven poëziebundel “Ken je het land?”. Ondertussen ben ik hier als “Mediterraans” dichter helemaal in het culturele leven geïntegreerd en gewaardeerd.

Je bent oprichter en uitgever van de uitgeverij POINT Editions (POetry INTernational). De uitgeverij is vooral gespecialiseerd in wereldpoëzie. Alle poëzie-liefhebbers in het Nederlandstalig grondgebied weten wie Hugo Claus is, maar slechts een paar enkelingen kennen Mahmoed Darwish. Weet je eigenlijk waarom er hier zo bitter weinig aandacht is voor wereldpoëzie?

Het lijkt mij dat men in Vlaanderen nogal wat aan navelstaarderij doet. Pessoa schreef: (ik citeer uit het hoofd) “De rivier die door mijn dorp loopt is niet zo mooi als de Taag, maar de Taag kan nooit zo mooi zijn als de rivier die door mijn dorp loopt, omdat de Taag niet de rivier is die door mijn dorp loopt”. Zo reageren blijkbaar veel Vlamingen (en Nederlanders). Dusdanig kan bijvoorbeeld de belangrijkste Palestijnse dichter Mahmoed Darwisj (die internationaal zeker grotere bekendheid geniet dan de Meester van Gent) in Vlaanderen niet zo bekend zijn als Hugo Claus, omdat Darwisj niet...

Maar er zijn nog andere factoren. Poëzie is marginaal. Je kan er als uitgever geen geld mee verdienen. Daar komt nog bij dat je een vertaler moet vinden, wat de publicatie nóg duurder maakt. Sommige landen die ministers hebben mét cultuur subsidiëren hun dichters (niet steeds hetzelfde kliekje). Dat kan je uiteraard niet van een arm land als Palestina verwachten. Als je dan als uitgever al niets aan de publicatie verdient kan je niet nog eens extra geld in – zeer dure – publiciteit investeren en de bedroevend weinig woorden die Vlaamse kranten aan cultuur en poëzie besteden worden altijd weer en exclusief gebruikt om schrijvers uit de eigen stal te bewieroken. Indertijd hebben wij steeds recensie-exemplaren van onze uitgaven naar “De Standaard”, “De Morgen” enz. gestuurd. Maar zelfs onze publicaties van Nobelprijslaureaten (Milosz, Elytis) werden niet eens vernoemd.
Indertijd kwam om de twee dagen een gedicht op de Vlaamse televisie, ook dat is vervangen door ondermaats geleuter. Er zijn nochtans méér poëzielezers dan men denkt, dat ervaren wij op de boekenbeurs waar wij reeds méér dan 10 jaar onze uitgaven exposeren. Dat is dan ook zowat de enige plaats waar in poëzie geïnteresseerden buitenlandse poëzie kunnen vinden, want ook de boekhandel vertikt het – op enkele witte raven na – poëzie aan te bieden.

Zelf ben je ook dichter. Je bent pas met poëzie gedebuteerd nét voor je veertigste verjaardag met de bundel "Veertig aan de wand."
Daar hangt wel een bijzonder verhaal aan vast. Kan je de lezers daar iets meer over vertellen?

Ik had voordien een zeer drukke beroepsbezigheid die mij gewoon de nodige rust niet liet om creatief te schrijven. Zoals menig jongere heb ik als adolescent enkele gedrichten gepleegd, tot in het Duits toe. Maar om te schrijven heb ik absolute rust en stilte nodig. Ik schrijf zo goed als nooit thuis. “Veertig aan de wand” schreef ik op Madeira, “Ken je het Land?” aan het Comomeer, “Tastbare afwezigheid” en “Gesprek met de overkant” in Schotland, “de Weg” in India, “Tegenlicht” in Ronda.... en mijn laatste gedichten in Nessebar in Bulgarije. Vóór mijn debuutbundel heb ik wel af en toe reisverhalen en recensies geschreven die het weekblad Spectator publiceerde. Maar mijn veertigste verjaardag kwam mij indertijd over als een dreigend “teken aan de wand”. Tot overmaat van ramp las ik toen een vers van Karel Jonckeere: “Wie veertig jaar wordt zal zichzelve kennen, anders is het beter dat hij sterft”. Nu was ik er wel niet zo zeker van dat ik mijzelf kende, maar meteen dood wou ik ook nog niet. Maar het leek mij dat ik mijn leven drastisch diende te wijzigen. Dus vormde ik mijn midlife crisis om tot een boek, verkocht mijn woning in België, vertrok naar het Zuiden en richtte POINT op.

Ondertussen ben je een paar dichtbundels verder. Tegenwoordig is je poëzie heel erg geïnspireerd op de mystiek en de filosofie. Heel wat van je bundels en/of gedichten worden wereldwijd vertaald. Zijn al je gedichten vertaalbaar in alle continenten of bots je toch op een paar barrières (zoals bijvoorbeeld religieuze-maatschappelijke problemen?).

Vreemd genoeg (of eigenlijk niet) is het precies “de Weg”, mijn meest mystieke bundel, die het grootste succes kent in het buitenland. Koreanen en Chinezen vinden er ZEN-elementen in terug, de Indiërs vergelijken de gedichten met de laatste werken van Rabindranath Tagore en een Spaanse criticus vindt dat mijn gedichten in de lijn liggen van Juan Ramón Jiménez, de vader van de Spaanse moderne poëzie. De bundel is ondertussen reeds in 12 talen vertaald, waaronder het Arabisch, het Hindi en het Chinees en volgende maand komt daar nog het Mongools bij. Moeilijker te vertalen zijn bijvoorbeeld de gedichten uit “Gesprek met de overkant”, een hommage aan de Nederlandse dichter Hans Faverey, omdat ik in die bundel meer aandacht aan de taal dan aan de zegging heb besteed. Zo heeft een van die gedichten als titel “Het ontbrokene” (naar de gelijknamige bundel van Faverey) wat je in geen enkele taal even zinnig kan vertalen. Een ander gedicht heet “Palindroom” en gaat over de dood (waarvan het woord – in het Nederlands – in tegenstelling tot de dood zelf, omkeerbaar is), maar in andere talen is dood geen omkeerwoord. Bij de vertaling van die gedichten heeft Robert Frost, die beweerde dat poëzie datgene is dat in vertaling verloren gaat, wel gelijk.

Jij weet als geen ander wat er leeft in de poëtische wereld. Je bent dan ook dé persoon bij uitstek om de lezers enkele hedendaagse internationale dichters aan te bevelen. Kan je (ik weet dat het een moeilijke vraag is) een top 5 maken van internationale dichters die wij zeker MOETEN ontdekken?

Wel, eigenlijk is het met de poëzie een beetje zoals met smaak en kleuren en is iedere keuze, zeker in poëzie, zeer subjectief. Iedereen die mij om raad vraagt wat internationale poëzie betreft raad ik de bij POINT verschenen anthologie “Het gevleugelde Woord” aan, waarin de beste gedichten van de belangrijk(st)e dichters uit alle werelddelen zijn opgenomen en die een brede waaier van thema’s biedt. Dus voor elk wat wils. Maar als het om namen moet gaan zou ik vijf moderne dichters voorstellen die bij POINT Editions verschenen zijn. Dat is niet als publiciteit voor POINT bedoeld, gewoon omdat ikzelf meestal geen vertalingen lees (er dus weinig ken), ik veronderstel dat de lezers in bestaande Nederlandse vertalingen geïnteresseerd zijn, en de uitgaven die bij POINT verschenen zijn grotendeels poëzie van mijn favoriete dichters zijn.
Verder zijn het waarschijnlijk, met uitzondering van Ritsos, in het Nederlandse taalgebied onbekende namen, gezien ze nooit eerder in het Nederlands werden vertaald.

* José Ángel Valente, modern Spaans dichter, eerder mystiek. Verzameld werk (in het Spaans) bij Galaxia Gutenberg, Barcelona (kleine anthologie bij POINT “Lichtgevende schaduwen – Sombras luminosas”)

* Sohrab Sepehri, modern, vrij mystiek Perzisch dichter (“De schreden van het water”)

* Mahmoed Darwisj, geëngageerde Palestijnse dichter (“Minder rozen en andere gedichten”)(*)

* Yannis Ritsos, Griekse dichter (“Romiosini en andere gedichten”)

* Eugénio de Andrade, Portugees dichter (“Het zout van de taal”) in voorbereiding. Voorstelling op de boekenbeurs.


Deze week pak je weer de koffers. Een drukke periode komt eraan. Deze week vertrek je naar Mongolië waar je eregast bent op 'World Congress of Poets' en daarna ben je op post in Sint-Petersburg en Moskou op andere internationale poëziemanifestaties. Wanneer kom je nog eens naar België?

POINT Editions staat ieder jaar men een klein standje op de boekenbeurs (1 tot 12 november), gezien wij geen personeel hebben ben ik daar ook, bijgestaan door mijn vrouw. Op 11 november stel ik samen met Toon Cappuys, waarmee ik het boek vertaald heb, “Het zout van de taal voor”, een anthologie van Eugénio de Andrade. Blijkbaar zou Jean Van der Schueren, gitarist waarmee ik vele poëzieprogramma’s heb gegeven en de CD liefdesgedichten “Tussen de stilte van je lippen” opgenomen heb, nog enkele optredens organiseren. Geïnteresseerden kunnen plaats en data op de site van POINT vinden die tweemaandelijks een update krijgt.

Goeie reis en misschien tot op de boekenbeurs!



(*)Volgende week wordt hier trouwens "Minder rozen en andere gedichten” van Mahmoed Darwisj aangeboden.