PARLAN.DOC (12)
17. Aanpassen in lagen
In 1926 - Sjostakovitsj was toen 20 jaar oud - kreeg de jonge musicus de kans om de Sovjet Unie te vertegenwoordigen als pianist in de internationale Chopin wedstrijd. Hij diende dan wel te slagen voor een examen Marxistische methodologie. Toen een collega pianist gevraagd werd de verschillen tussen de muziek van Chopin en van Liszt op economische en sociologische gronden uit te leggen, kreeg Sjostakovitsj een hysterische lachbui die hem en een collega van het examen uitsloten. Hij kandideerde samen met de collega opnieuw en beiden slaagden voor het examen. Kameleongedrag, het aannemen van kleuren die bij de achtergrond van de werkelijkheid passen, zelfs al is die werkelijkheid er een van een politieke constructie tot in het absurde, hoorde bij Sjostakovitsj, of liever bij het leven en overleven in wat een terreurregime bleek te zijn. De componist was een expert in gelaagdheid, zowel in zijn werken als in zijn brieven. Hij had een groot talent voor ironie en satire, en dat hoor je ook erg goed in zijn muziek, in alle registers van uitbundigheid.
Sjostakovitsj is ontzettend veelzijdig in zijn muziek. Als u zijn werk nog niet kent en wilt kennismaken zijn er erg veel verschillende manieren om dat te doen. Als u van symfonieën houdt, heeft u keuze te over, en binnen de symfonieën is er zeer veel verschil in stijl, van classicistisch tot heroïsch en poëtisch. Ik hou erg veel van zijn strijkkwartetten (hij heeft er 15) en van zijn 2 viool- en celloconcerto’s. Een knappe kennismaking met zijn muziek is zijn piano concerto nr 1 (op. 35), jazzy en onweerstaanbaar met een jongensachtige trompet. Houdt u van ironische en (zelf)relativerende deuntjes, dan vindt u wellicht zijn jazz suites de moeite van het proberen waard; het zijn oefeningen in orkestratie, en bij momenten om niet meer bij te komen (of om eindelijk eens met uw geliefde te walsen/poging tot, liefst in de wind en in een filmgenieke context).
In het gedicht hieronder staat de piano centraal. Het is een van de eerste gedichten die ik schreef (ik ben nooit beginnen schrijven met het idee een bundel over een componist te schrijven, van het een kwam het ander). De pianostukken waarmee het samenklinkt zijn, als u van Bach houdt ook een excellente manier om met de muziek van Sjostakovitsj kennis te maken. Hij schreef ze na de oorlog. De tweede wereldoorlog was een periode in de USSR dat dichters en componisten voor het vaderland ingezet werden, en waardoor ze wat meer ruimte kregen; na de oorlog kwam daar weer een einde aan, en Sjostakovitsj begon aan een veilig werk, een ode aan Bachs Wohltemperierte Klavier. Als u van melancholie houdt, nr 4 zit er tot proppens toe mee vol. Op de andere kanten van zijn muziek, en zijn hechte band met de literatuur, kom ik de volgende dagen. Vandaag de uitbundigheid, het absurde en de melancholie.
Oefen met dit gedicht meteen uw kunde in de kremlinologie (ontdekken van ondergrondse interpretatielagen): de titel, ‘actieve vorm’, is een grammaticale term die op actie (oppervlaktelaag, gewoon een werkwoord) maar ook op eenduidigheid wijst: in de actieve vorm vallen logisch onderwerp en grammaticaal onderwerp samen. En neen, de diepere lagen heb je niet nodig voor een goed begrip. Voor mij was dit gedicht het begin van een ontdekkingstocht in tot dan toe verborgen gebleven lagen van het bestaan, en tegelijkertijd iets wat Alain Badiou in zijn boek over de 20ste eeuw typisch vindt voor die eeuw: de obsessie met een nieuw begin, de passie voor de werkelijkheid die tegelijkertijd ook een werkelijkheid van maskers met zich mee brengt.
Actieve vorm
24 Preludes en fuga’s voor piano, op. 87, Dmitri Sjostakovitsj (1950-51)
Drie mannen zetten hun schouders onder zijn vleugels
en droegen hem zwoegend de trap op.
De piano hield beduusd zijn klanken in
maar boven zweeg hij niet langer.
Volle tonen vulden poreus pleisterwerk,
crescendo’s kringelden diep in oude kalk,
een dissonant vond de verste scheur
en sidderend kwam plots
een plafond naar beneden.
Herlinda Vekemans
@
Met de rubriek 'PARLAN.DOC' wil Parlando! één Vlaamse dichter een maand lang speciale aandacht schenken. Elke week wordt minstens één bijdrage van hem verwacht.
Het PARLAN.DOC-archief is hiernaast na te gaan. De vorige gast Alain Delmotte gaf de fakkel door aan Herlinda Vekemans. Dit is haar vierde week.
In 1926 - Sjostakovitsj was toen 20 jaar oud - kreeg de jonge musicus de kans om de Sovjet Unie te vertegenwoordigen als pianist in de internationale Chopin wedstrijd. Hij diende dan wel te slagen voor een examen Marxistische methodologie. Toen een collega pianist gevraagd werd de verschillen tussen de muziek van Chopin en van Liszt op economische en sociologische gronden uit te leggen, kreeg Sjostakovitsj een hysterische lachbui die hem en een collega van het examen uitsloten. Hij kandideerde samen met de collega opnieuw en beiden slaagden voor het examen. Kameleongedrag, het aannemen van kleuren die bij de achtergrond van de werkelijkheid passen, zelfs al is die werkelijkheid er een van een politieke constructie tot in het absurde, hoorde bij Sjostakovitsj, of liever bij het leven en overleven in wat een terreurregime bleek te zijn. De componist was een expert in gelaagdheid, zowel in zijn werken als in zijn brieven. Hij had een groot talent voor ironie en satire, en dat hoor je ook erg goed in zijn muziek, in alle registers van uitbundigheid.
Sjostakovitsj is ontzettend veelzijdig in zijn muziek. Als u zijn werk nog niet kent en wilt kennismaken zijn er erg veel verschillende manieren om dat te doen. Als u van symfonieën houdt, heeft u keuze te over, en binnen de symfonieën is er zeer veel verschil in stijl, van classicistisch tot heroïsch en poëtisch. Ik hou erg veel van zijn strijkkwartetten (hij heeft er 15) en van zijn 2 viool- en celloconcerto’s. Een knappe kennismaking met zijn muziek is zijn piano concerto nr 1 (op. 35), jazzy en onweerstaanbaar met een jongensachtige trompet. Houdt u van ironische en (zelf)relativerende deuntjes, dan vindt u wellicht zijn jazz suites de moeite van het proberen waard; het zijn oefeningen in orkestratie, en bij momenten om niet meer bij te komen (of om eindelijk eens met uw geliefde te walsen/poging tot, liefst in de wind en in een filmgenieke context).
In het gedicht hieronder staat de piano centraal. Het is een van de eerste gedichten die ik schreef (ik ben nooit beginnen schrijven met het idee een bundel over een componist te schrijven, van het een kwam het ander). De pianostukken waarmee het samenklinkt zijn, als u van Bach houdt ook een excellente manier om met de muziek van Sjostakovitsj kennis te maken. Hij schreef ze na de oorlog. De tweede wereldoorlog was een periode in de USSR dat dichters en componisten voor het vaderland ingezet werden, en waardoor ze wat meer ruimte kregen; na de oorlog kwam daar weer een einde aan, en Sjostakovitsj begon aan een veilig werk, een ode aan Bachs Wohltemperierte Klavier. Als u van melancholie houdt, nr 4 zit er tot proppens toe mee vol. Op de andere kanten van zijn muziek, en zijn hechte band met de literatuur, kom ik de volgende dagen. Vandaag de uitbundigheid, het absurde en de melancholie.
Oefen met dit gedicht meteen uw kunde in de kremlinologie (ontdekken van ondergrondse interpretatielagen): de titel, ‘actieve vorm’, is een grammaticale term die op actie (oppervlaktelaag, gewoon een werkwoord) maar ook op eenduidigheid wijst: in de actieve vorm vallen logisch onderwerp en grammaticaal onderwerp samen. En neen, de diepere lagen heb je niet nodig voor een goed begrip. Voor mij was dit gedicht het begin van een ontdekkingstocht in tot dan toe verborgen gebleven lagen van het bestaan, en tegelijkertijd iets wat Alain Badiou in zijn boek over de 20ste eeuw typisch vindt voor die eeuw: de obsessie met een nieuw begin, de passie voor de werkelijkheid die tegelijkertijd ook een werkelijkheid van maskers met zich mee brengt.
Actieve vorm
24 Preludes en fuga’s voor piano, op. 87, Dmitri Sjostakovitsj (1950-51)
Drie mannen zetten hun schouders onder zijn vleugels
en droegen hem zwoegend de trap op.
De piano hield beduusd zijn klanken in
maar boven zweeg hij niet langer.
Volle tonen vulden poreus pleisterwerk,
crescendo’s kringelden diep in oude kalk,
een dissonant vond de verste scheur
en sidderend kwam plots
een plafond naar beneden.
Herlinda Vekemans
@
Met de rubriek 'PARLAN.DOC' wil Parlando! één Vlaamse dichter een maand lang speciale aandacht schenken. Elke week wordt minstens één bijdrage van hem verwacht.
Het PARLAN.DOC-archief is hiernaast na te gaan. De vorige gast Alain Delmotte gaf de fakkel door aan Herlinda Vekemans. Dit is haar vierde week.
<< Home